Αναβίωση Παλαιού Δημοτικού Θεάτρου της Κέρκυρας

 

Αθήνα, 27 Ιουνίου 2025

 

ΕΡΩΤΗΣΗ

Προς:          Υπουργό Πολιτισμού

Υπουργό Ανάπτυξης

Υποδομών & Μεταφορών

Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων & Αθλητισμού

 

Θέμα: «Αναβίωση Παλαιού Δημοτικού Θεάτρου της Κέρκυρας»

 

Το Δημοτικό Θέατρο της Κέρκυρας, ήταν το κυρίως κτήριο θεάτρου και όπερας στην Κέρκυρα, από το 1902 έως το 1943. Το κτήριο συνέχισε την πλούσια πολιτιστική παράδοση του θεάτρου Σαν Τζάκομο, που αποτέλεσε το πρώτο θέατρο που οικοδομήθηκε και λειτούργησε στον ελληνόφωνο χώρο τα νεότερα χρόνια. Το Δημοτικό Θέατρο καταστράφηκε κατά τη διάρκεια των Γερμανικών εναέριων βομβαρδισμών της 13ης Σεπτεμβρίου του 1943. Κατά τη διάρκεια της 41χρονης ιστορίας του ήταν ένα από τα κορυφαία θέατρα και όπερες στην Ελλάδα, και ως το πρώτο θέατρο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, συνέβαλε στις τέχνες και στην ιστορία των Βαλκανίων και της Ευρώπης.

Η απόφαση για την κατασκευή του Δημοτικού Θεάτρου της Κέρκυρας ελήφθη το 1885, από τον τότε πρωθυπουργό, Γεώργιο Θεοτόκη και χτίστηκε για να καλύψει τις απαιτήσεις ενός αυξανόμενου και απαιτητικού κοινού όπως αυτού της Κέρκυρας. Ο αρχιτέκτονας ήταν ο Ιταλός Κονράντο Περγκολέσι και δημιούργησε το σχέδιο με πρότυπο τη Σκάλα του Μιλάνου. Το θέατρο θεωρήθηκε ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης, με υπέροχη ακουστική και πλούσια διακοσμημένους εσωτερικούς χώρους. Η επίσημη ημερομηνία έναρξης ήταν η 7^η Δεκεμβρίου 1902, με την όπερα του Ρίχαρντ Βάγκνερ «Λόενγκριν» ως την πρώτη παράσταση, ενώ το 1907 η Παλιά Φιλαρμονική της Κέρκυρας έδωσε την πρώτη της παράσταση σ’ αυτό λαμβάνοντας μεγάλη αναγνώριση από το κοινό.

Από τις 19 Ιανουαρίου 1916 έως τις 19 Νοεμβρίου 1918, το θέατρο χρησίμευσε επίσης ως τόπος συνάθροισης του σερβικού κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια της εξορίας του Σερβικού έθνους στο πλαίσιο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ εκεί πάρθηκε και η απόφαση για τη δημιουργία του νέου Ηνωμένου Βασίλειου της Γιουγκοσλαβίας. Το 1923, πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία φιλοξενήθηκαν στα θεωρεία του θεάτρου. Κατά το πρώτο τέταρτο του εικοστού αιώνα, πολλές θεατρικές όπερες πραγματοποιήθηκαν σ’ αυτό. Αυτή η παράδοση σταμάτησε μετά τον βομβαρδισμό της Κέρκυρας το 1923 από τους Ιταλούς. Μετά τον βομβαρδισμό, το θέατρο παρουσίασε ελληνικές όπερες καθώς και ελληνικές θεατρικές παραστάσεις από διακεκριμένους Έλληνες ηθοποιούς.

Τα ερείπια του κτηρίου μετά τους γερμανικούς βομβαρδισμούς θεωρήθηκαν χωρίς ιστορική ή άλλη αξία και στις 31 Μαΐου του 1952, ο τότε δήμαρχος Σταμάτης Δεσύλλας και το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισαν ομόφωνα να το κατεδαφίσουν παρά τις εκτεταμένες δημόσιες διαμαρτυρίες και τις νομικές προκλήσεις.

Το νέο Δημοτικό Θέατρο Κέρκυρας που κτίστηκε στο ίδιο σημείο (στις παρυφές της παλιάς πόλης) είναι ένα μοντέρνο κτήριο, που από μορφολογική άποψη αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση του φορμαλιστικού ή νεοϊστορικού ρεύματος της δεκαετίας του 1950 το οποίο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις θεατρικές και συναυλιακές ανάγκες της Κέρκυρας. Το σημερινό Δημοτικό Θέατρο παρουσιάζεται περίπου ως ένα ετερόκλητο σύνολο λειτουργιών όπου συνυπάρχουν εμπορικά καταστήματα, δημόσιες υπηρεσίες, πολιτιστικοί φορείς, γραφεία σωματείων, αποθήκες υλικού, χώροι εκθέσεων και εκδηλώσεων και βέβαια η κεντρική λειτουργία που είναι η αίθουσα χωρητικότητας 580 θέσεων συνολικά.

Η σημερινή εικόνα του Δημοτικού Θεάτρου δίνει αίσθηση παρακμής και έντονης φθοράς που δεν αξίζει στην Κέρκυρα της μακρόχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς. Αιτία, πέρα από τον αρχικό σχεδιασμό αλλά και τον τρόπο υλοποίησης, η κακή χρήση των υλικών, οι σοβαρές αρχικές ατεχνίες, η έλλειψη σωστής συντήρησης, οι κατά καιρούς επεμβάσεις που μεγιστοποίησαν τα όποια προβλήματα. Το κυριότερο αίτιο στην ουσία ήταν η μη αποδοχή από την τοπική κοινωνία συνολικά, της όλης κατασκευής. Το σημερινό Δημοτικό Θέατρο αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά δομικά κτηριακά προβλήματα ελλείψει έργων συντήρησης που καθιστούν τη λειτουργία του προβληματική με τα μεγαλύτερα να εντοπίζονται στην οροφή της κεντρικής αίθουσας, στο κέλυφος όπου ευρίσκονται οι μηχανισμοί σκηνής και γενικότερα σε όλη την επιφάνεια του δώματος.

Οι Κερκυραίοι δεν ξεχνούν το εξαιρετικό κτήριο του Παλιού Δημοτικού Θεάτρου και αναπόφευκτα συγκρίνουν το παλιό με το νέο Δημοτικό Θέατρο, στην πλειοψηφία τους απογοητευμένοι για την εμφάνιση του νέου.

Πρόσφατα, η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων εξήγγειλε τη χρηματοδότηση μελέτης για την Αναβάθμιση του Δημοτικού θεάτρου της πόλης, προϋπολογισμού 600.000 € από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ενώ ο Δήμος Κεντρικής Κέρκυρας & Διαποντίων Νήσων προχωρά σε διαβούλευση με τους πολιτιστικούς φορείς προκειμένου να συζητήσουν με τους μελετητές τα στοιχεία εκείνα που θα είναι χρήσιμα στη λειτουργικότητα του θεάτρου. Επίσης, η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων προχωρά στη μελέτη για την ανάπλαση της πλατείας και του δρόμου μπροστά από την πρώην Νομαρχία, ώστε να διαμορφωθεί υπαίθριος χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Οι παρούσες προτάσεις δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αξιοποιήσουν όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που θα μπορούσε να προσδώσει η πλήρης ανάπλαση του χώρου και φυσικά σε καμμιά περίπτωση δεν μπορούν να ικανοποιήσουν το κοινό αίσθημα της τοπικής κοινωνίας που επιζητεί σθεναρά την αναβίωση του Παλαιού Δημοτικού Θεάτρου. Πόσο μάλλον, όταν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχουν δεκάδες αν όχι εκατοντάδες παρόμοια παραδείγματα, όπου κυβερνήσεις κρατών προχώρησαν σε τέτοιες αξιέπαινες πρωτοβουλίες με σεβασμό στην ιστορική πολιτιστική κληρονομιά τους με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα των πόλεων της Δρέσδης, του ιστορικού κέντρου της  Φρανκφούρτης, του Βερολίνου, των Θεάτρων Βέρντι στην Πάδοβα που βομβαρδίστηκε το 1917 και αναστηλώθηκε, της Σκάλας του Μιλάνου μετά από τους βομβαρδισμούς του 1943, αλλά και του Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα που αποκαταστάθηκε από τη χώρα μας.

Θα πρέπει να συνυπολογιστεί επίσης το γεγονός πως η Ελλάδα έχει συνυπογράψει από το 1981 τη Συνθήκη της UNESCO για την προστασία των μνημείων και χώρων παγκόσμιας κληρονομιάς εντάσσοντας το 2007 στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της παλιά πόλη της Κέρκυρας στις παρυφές της οποίας βρισκόταν το Παλιό Δημοτικό Θέατρο. Στόχος της UNESCO είναι η προστασία από κάθε είδους φθορά και καταστροφή, προκειμένου αυτά τα μνημεία να κληροδοτηθούν στις γενιές του μέλλοντος. Το κτήριο του Παλιού Δημοτικού Θεάτρου αποτελεί τοπόσημο για την πόλη και θεωρήθηκε δικαίως ως ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης, με υπέροχη ακουστική και πλούσια διακοσμημένους εσωτερικούς χώρους συνιστώντας χαρακτηριστικό δείγμα επαρχιακού Λυρικού Θεάτρου, τυπολογία,  που συναντάται συχνά σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις.

Το σχέδιο αναβίωσης του Παλαιού Δημοτικού Θεάτρου Κέρκυρας δεν είναι μια τωρινή ιδέα, παρά αποτελεί όνειρο μιας ολόκληρης κοινωνίας που κατά καιρούς επιχείρησε με κοινωνικούς φορείς και σωματεία να προχωρήσει σε πρωτοβουλίες για την αναστήλωσή του συλλέγοντας χιλιάδες υπογραφές, δημιουργώντας σωματεία, ευαισθητοποιώντας πολίτες από κάθε πλευρά του κόσμου για την επίτευξη αυτού του μεγαλεπήβολου στόχου.

Το έγκλημα της κατεδάφισής του και η νέα ευκαιρία που μας παρουσιάζεται να διορθωθεί αυτό τεράστιο λάθος δεν πρέπει να περάσει χωρίς τη δημιουργία μιας κοιτίδας πολιτισμού με σεβασμό στο πλούσιο ιστορικό και πολιτιστικό αποτύπωμα ενός τόπου όπως η Κέρκυρα με χρήσεις νέας τεχνολογίας, άνετους χώρους στάθμευσης, παράπλευρες πεζοδρομήσεις, αισθητική αναβάθμιση της περιοχής, αλλά και χώρους που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ποικιλοτρόπως από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο αλλά και με τη δημιουργία ενός Σύγχρονου Μουσείου Μουσικής που θα συγκεντρώσει υλικό και εκθέματα αναδεικνύοντας το μεγάλο αποτύπωμα της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής.

Δεδομένου ότι, είναι υποχρέωση της Πολιτείας να στέκεται με σεβασμό και να τιμά το ιστορικό αποτύπωμα κάθε περιοχής αλλά και να προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες και πρωτοβουλίες για τη διαφύλαξη της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Δεδομένου ότι, η Κέρκυρα του συνθέτη του Εθνικού Ύμνου, Νικολάου Μάτζαρου, του συνθέτη του Ολυμπιακού Ύμνου, Σπύρου Σαμάρα, αποτελεί έναν τόπο με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και τεράστιο πολιτιστικό αποτύπωμα που αξίζει να τιμηθεί δεόντως από την Πολιτεία μ’ ένα έργο τεράστιας ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας.

Δεδομένου ότι, το υπάρχον κτήριο του Δημοτικού Θεάτρου καθώς το κτήριο της παλιάς Νομαρχίας που βρίσκονται στις παρυφές των ορίων της Παλιάς Πόλης δεν συνάδουν με τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της περιοχής καθώς η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας από το 2007 έχει ενταχθεί στο κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Δεδομένου ότι, η Κέρκυρα εξακολουθεί να διατηρεί ένα τεράστιο πολιτιστικό απόθεμα με εκατοντάδες πολιτιστικά σωματεία που αποτελούν εστίες δημιουργίας και πολιτισμού, δεκάδες φιλαρμονικές, χορωδίες και θεατρικά εργαστήρια που δεν χαίρουν της πρέπουσας φιλοξενίας στους ανάλογους πολιτιστικούς χώρους.

Δεδομένου ότι, οι υπάρχουσες συνθήκες ευνοούν τον σχεδιασμό, τη μελέτη και τη δημιουργία ενός μεγαλεπήβολου σχεδίου για ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο (Δημοτικό Θέατρο, πλατεία, κτήριο παλιάς Νομαρχίας).

Δεδομένου ότι, το Παλιό Δημοτικό Θέατρο της Κέρκυρας αποτελεί τοπόσημο για την πόλη της Κέρκυρας και μπορεί να αποτελέσει ξανά σύγχρονη κοιτίδα πολιτισμού και δημιουργίας αναβαθμίζοντας ουσιαστικά με την παρουσία του την αρχιτεκτονική και πολιτιστική εικόνα της Κέρκυρας συνολικά.

Δεδομένου ότι, η Κέρκυρα αποτελεί ένα μεγάλο τουριστικό προορισμό που συμβάλει κατά πολύ στο Α.Ε.Π. της χώρας χωρίς να έχει πραγματοποιηθεί κανένα μεγάλο αναπτυξιακό έργο στην περιοχή τα τελευταία σαράντα (40) χρόνια και το εν λόγω έργο θα προσδώσει μεγάλη τουριστική υπεραξία στην περιοχή ως ένα σημαντικό αξιοθέατο για τους εκατομμύρια επισκέπτες του νησιού.

Δεδομένου ότι, συντρέχουν ταυτόχρονα σοβαρότατα θέματα στην πόλη (κυκλοφοριακό, έλλειψη χώρων στάθμευσης) που θα μπορούσαν να επιλυθούν με την πλήρη ανάπλαση του εν λόγω χώρου.

Δεδομένου ότι, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο με το τεράστιο στεγαστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει θα μπορούσε να επωφεληθεί από μια τέτοια πρωτοβουλία συστεγάζοντας σ’ αυτό Τμήματα ή Σχολές του αξιοποιώντας λειτουργικά το κτήριο.

Δεδομένου ότι, το ανακατασκευασμένο Δημοτικό Θέατρο της Κέρκυρας θα μπορούσε να αποτελέσει ουσιαστικό πυλώνα διασύνδεσης της εκπαιδευτικής κοινότητας του νησιού με την ιστορία, τον πολιτισμό και την παράδοση του τόπου αποτελώντας χώρο καλλιτεχνικής δημιουργίας για τη νεολαία της περιοχής αλλά και τόπο διοργάνωσης σημαντικών μαθητικών εκδηλώσεων.

ΕΡΩΤΩΝΤΑΙ ΟΙ ΑΡΜΟΔΙΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ

1.             Είναι στις προθέσεις σας να διερευνήσετε το ενδεχόμενο της αναβίωσης του Παλιού Δημοτικού Θεάτρου της Κέρκυρας και της ανακατασκευής του σύμφωνα με τα αρχικά του σχέδια ακολουθώντας πρακτικές και πρότυπα άλλων περιοχών της Ευρώπης που προχώρησαν σε αντίστοιχες ενέργειες σεβόμενες πρωτίστως την ιστορική πολιτιστική τους κληρονομιά καθώς το εν λόγω κτήριο αποτελεί τοπόσημο για την πόλη της Κέρκυρας;

2.             Είναι στις προθέσεις σας να κατατεθεί επίσημη σχετική πρόταση για την υποστήριξη του αιτήματος στην UNESCO της οποίας η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας αποτελεί από το 2007 χαρακτηρισμένο μνημείο παγκόσμια πολιτιστικής κληρονομιάς και το Παλιό Δημοτικό Θέατρο της πόλης χαρακτηριστικό δείγμα επαρχιακού Λυρικού Θεάτρου που αξίζει τέτοιας προοπτικής;

3.             Είναι στις προθέσεις σας να υποστηρίξετε μελέτη για την ανακατασκευή και τη χρηματοδότηση της αναβίωσης του Παλαιού Δημοτικού Θεάτρου της Κέρκυρας ικανοποιώντας με τον τρόπο αυτό τα όνειρα σύσσωμης της κερκυραϊκής - και όχι μόνο - κοινωνίας για την αναστύλωσή του αξιοποιώντας κατάλληλα το τεράστιο πολιτιστικό αποτύπωμα της Κέρκυρας με τις δεκάδες φιλαρμονικές, τις χορωδίες και τα πολιτιστικά σωματεία που προάγουν με τη δράση τους το δημιουργικό δυναμικό ολόκληρης της χώρας;

4.             Είναι στις προθέσεις σας να προχωρήσετε σε μια ολοκληρωμένη μελέτη για την ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής που θα περιελάμβανε ακόμα και το κτήριο της παλιάς Νομαρχίας με την κατασκευή χώρου υπόγειας στάθμευσης δίνοντας ταυτόχρονα λύση σε χρονίζοντα κυκλοφορικά προβλήματα και την έλλειψη χώρων στάθμευσης που ταλαιπωρούν διαχρονικά την πόλη της Κέρκυρας;

5.             Είναι στις προθέσεις σας να διεκδικήσετε συντεταγμένα ως Πολιτεία με επίσημο αίτημα σε όλους τους αρμόδιους φορείς συγχρηματοδότηση και υποστήριξη για την αναστήλωση του Δημοτικού Θεάτρου της Κέρκυρας στο πλαίσιο των πολεμικών αποζημιώσεων, καθώς το κτήριο καταστράφηκε από γερμανικούς βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποτέλεσε δε στην περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τόπο συνάθροισης του σερβικού κοινοβουλίου σηματοδοτώντας μ’ αυτόν τον τρόπο τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία;

6.             Είναι στις προθέσεις των αρμόδιων Υπουργείων να αξιοποιήσουν την τεχνογνωσία και την επιστημονική θεώρηση του Ιονίου Πανεπιστημίου και των επιμέρους πολιτιστικών φορέων της τοπικής κοινωνίας για τη δημιουργία διεθνούς πολιτιστικής εκστρατείας με κύριο σκοπό την υποστήριξη του εγχειρήματος της ανακατασκευής του και την προσέλκυση επενδυτικών ιδιωτικών κεφαλαίων για τον σκοπό αυτό; 

 

Ο Ερωτών Βουλευτής

Δημήτρης Μπιάγκης

Βουλευτής Κέρκυρας - ΠΑ.ΣΟ.Κ. - Κίνημα Αλλαγής